در سالهای دهه ۱۹۵۰ بود که ناگهان همه چیز از جنس پلاستیکی ساخته شد. این ماده جدید بسیار با دوام، ارزان و محبوب بود. البته خیلی طول نکشید که مشخص شد این ماده جدید نکات منفی‌ای هم دارد و بازیافت پلاستیک مساله بسیار مهمی است. امروز هم ماده پلاستیک انتقادات بسیاری را به خود جلب کرده اما در موارد بسیار زیادی استفاده از این ماده اجتناب نا‌پذیر است.

پلاستیک از کجا آمد …

همه پلاستیک ها یکسان نیستند. با توجه به اینکه مواد به کار رفته در تولید کالاهای انبوه باید کاملاً خالص باشند(مثلا حاوی هیچ نوع ماده سمی نباشند) تولید پلاستیک از نظر فنی بسیار پیچیده است.

از نظر فنی تولید پلاستیک باید شرایط و الزامات قانونی خاصی را داشته باشد.  بنابراین تشخیص اینکه در کدام قسمت می‌تواند پلاستیک استفاده کرد، یا در کدام قسمت‌ها می‌شود از مواد بازیافتی استفاده کرد به آن آسانی‌ها که به نظر می‌رسد نیست. واقعیت این است که چیزهای زیادی برای یادگیری وجود دارد که مربوط به گذشته و حال است.

بازیافت

مروری بر سرگذشت پلاستیک

ممکن است برای بسیار از مردم ارزش و اهمیت پلاستیک درک شدنی نباشد. با بررسی‌های دقیق‌تر، علت پرطرفدار بودن و مزایای آشکار آن را متوجه خواهید شد. تا پیش از به وجود آمدن پلاستیک، ماده اولیه ساخت انواع دستگاه‌ها و ماشین‌آلات، فلزات بودند_ و البته فلز گران‌قیمت و سنگین بود. درست همین‌جا بود که ماده‌ای با دوام، عایق، جاذب صدا، و عایق حرارت و همچنین سبک و ارزان قیمت به وجود آمد و این یک انقلاب فنی بود. ویژگی‌ها و مناسب بودن آن برای تولید انبوه، پلاستیک را به ماده‌ای تبدیل کرد که معجزه اقتصادی آلمان پس از جنگ جهانی دوم روی آن بنا شد.

دانیل کارمین مانوکیو، مدیر آزمایشگاه مواد کرشر، در این باره می‌گوید:” هر بار که فناوری جدید به بازار عرضه می‌شود، هیاهو به پا می‌شود. فقط کافی است به  به رویاهایی مانند انرژی هسته‌ای، اتومبیل‌های شخصی، یا موج جدید هوش مصنوعی فکر کنید. در نهایت باز هم این هیجان فروکش می‌کند. برای کرشر هم استفاده از پلاستیک گامی به سمت تولید محصولات ارگونومیک و پایدار و سازگار با محیط زیست بود. اولین دستگاه شوینده پرفشار متحرک، HD 555 که در سال ۱۹۸۴ ساخته شد و تقریبا ۱۴ کیلوگرم وزن داشت. یعنی امکان حمل و نقل دستگاه وجود داشت اما خیلی راحت نبود. استفاده از پلاستیک، امکان کاهش قابل توجه وزن را ایجاد کرد و امروز چنین محصولاتی فقط بین ۵ تا ۱۰ کیلوگرم وزن دارند.

یکی دیگر از جنبه‌های قابل توجه پلاستیک که باعث خیلی مورد توجه قرار بگیرد، دوام آن بود که در آن زمان یک مزیت تاثیرگذار بود.

پلاستیک در دریا

مسئله بازیافت پلاستیک

اولین موج در مورد مساله بازیافت در اوایل دهه ۲۰۰۰ شکل گرفت صرفاً به این دلیل که خرد کردن و بازیافت کردن باقی‌مانده ‌ها منجر به صرفه‌جویی در مصرف مواد اولیه و در نتیجه کاهش هزینه‌ها می‌شد. اما به هرحال بازیافت خواه از طریق ذوب زباله‌های طبقه‌بندی شده و یا با استفاده از روش‌های شیمیایی و از طریق تجزیه مواد، هنوز هم گران است و به صورت گسترده توسعه پیدا نکرده است. مانوکیو در ادامه می‌افزاید:” در بخش فنی، پلاستیک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، چون خصوصیات آن می‌تواند در ترکیب با ساختار و ترکیب تغییر کند.”

” جداسازی دقیق پلاستیک‌های مختلف در فرآیند بازیافت پلاستیک بسیار مهم است زیرا در غیر این‌صورت خواص مواد بازیافت شده به شدت تخریب می‌شود. که برای مولفه‌های فنی مشکلات بسیاری ایجاد می‌کند. مواد اولیه غیربازیافتی نه تنها کیفیت بهتری دارند بلکه از مواد بازیافتی هم ارزان‌تر هستند.

با این وجود مانوکیو معتقد است تغییراتی در بازار به وجود آمده است. او می‌گوید:” امروزه تمرکز به طور روزافزون به سمت این واقعیت می‌رود که پلاستیک‌هایی که در ساخت یک دستگاه واترجت و یا سایر دستگاه‌های الکتریکی استفاده می‌شوند هم یک بار مصرف نیستند. از سال ۲۰۱۲ کمپانی کرشر تمرکز خود را بر رو استفاده از پلاستیک‌هیا بازیافتی ۴ برابر بیشتر کرده است. از اواخر سال ۲۰۱۸ این شرکت از تکنولوژی، Technyl4Earth  برای ساخت لنس‌های آب‌پاش استفاده می‌کند.  پیرو اصل پایداری، تغییرات بسیار زیاد دیگری هم در این شرکت ایجاد شده است، مانند بخش بسته‌بندی.

از بین رفتن پلاستیک

پایداری چیست؟

احتمالا هرکسی در ذهن خودش این سوال را می‌پرسد که در نهایت چه رفتارهایی می‌تواند به حفاظت از محیط زیست و سیاره ما کمک می‌کند. مانوکیو می‌گوید: “شرایط حتی برای ساده ترین کاربردها نیز بسیار پیچیده است. اگر یک کیف خرید کاغذی استفاده کنید ممکن است خیس شود، یا پاره شود اما استفاده از یک کیسه پلاستیکی دوام بیشتری دارد و چندین بار قابل استفاده است.

در کرشر، هدف این است که  در توسعه محصولات نظارت دقیقی بر پایداری انجام شود. بر اساس دستورالعمل زیست محیطی اتحادیه اروپا، یک چارچوب قانونی فراهم شده که در برخی موارد در سطح دنیا نیز اجرا می‌شود. ایده اصلی این طرح برای بازیافت پلاستیک است.

مانوکیو می‌گوید:” اگر میزان استفاده از مواد اولیه را کاهش دهیم، هزینه‌ها کمتر می‌شود. اگر ترکیب مواد را با مواد بازیافتی جایگزین کنیم، در طولانی مدت کاهش هزینه خواهیم داشت. بد نیست جزئیات را هم در نظر بگیرید، اگر کیسه‌های پلاستیکی مخصوص بسته‌بندی لوازم جانبی را کنار بگذاریم، هم هزینه‌ها کم‌تر می‌شود و هم برای محیط زیست خوب است.

مفهوم کلیدی دیگر، چرخه بازیافت مورد نظر اتحادیه اروپا است که بر اصول پیشگیری، کاهش و استفاده مجدد از مواد تمرکز دارد. برای اطمینان از اینکه این جهان برای نسل‌های بعدی قابل زندگی است، هر شرکت و هر انسانی در نهایت موظف است رفتار خود را تغییر دهد. دانیل کارمین مانوکیو در این باره به طور خلاصه می گوید: «مسیر رسیدن به آینده از بسیاری مراحل کوچک تشکیل شده است که افراد زیادی باید با هم این راه را طی کنند. ما باید شروع کنیم و پیچیدگی‌ها ما را دلسرد نکند.